‘Klein stukje van onze identiteit terug’

WOERDEN • Zaterdag werd de namenlijst onthuld van de eerste generatie Molukse KNIL-militairen. Hun graven kregen onlangs een bijzondere status. 

Erkenning, eindelijk, na 72 jaar. De militairen die met hun gezinnen in 1951 op dienstbevel op de boot naar Nederland werden gezet, kregen al tijdens de reis of bij aankomst ontslag. “Het verblijf in Nederland zou tijdelijk zijn. Alles werd onze voorouders afgenomen, ze waren stateloos, verbleven in kampen, mochten niet werken en konden nauwelijks voor hun gezinnen zorgen”, vertellen Lucas Papilaja en Angela Manuputty. Laatstgenoemde maakte zich sterk voor deze nu gegeven erkenning.

Trouw aan Nederland
Ze kregen geen soldij en geen pensioen en die financiële strijd duurt nog steeds voort, maar ze voelden zich altijd militair in hart en nieren. “Dat ben en blijf je”, vertelt Papilaja. “Iedere ochtend in het kamp gingen mijn vader en zijn collega militairen in vol ornaat op appel, liepen ook de oranjemars op Koninginnedag.” 

De koffers stonden jarenlang klaar om terug te gaan naar Ambon, naar huis. “Zelfs nog in 1974”, zegt Papilaja, tweede generatie, de één na jongste uit een gezin van veertien kinderen. “Mijn moeder zei ‘Ga maar naar de LTS want als we teruggaan, kun je dat goed gebruiken’.”

PTSS
Het is tekenend voor deze hele bevolkingsgroep. Hoop houden en er ondertussen niet over willen praten. Op 21 maart 2023 overleed de laatste KNIL-militair. “Nussy. Hij werd 102”, vertelt Manuputty. Haar opa was de eerste KNIL-militair die hier overleed. “Dat was in 1957. Ik ben derde generatie en heb mijn opa en oma niet gekend, maar zelfs mijn ouders vertelden nooit over die periode.” Er werd niet gesproken over het verleden. Er het beste van maken. De kinderen er niet mee belasten. “Ga er maar vanuit dat het een nachtmerrie was”, verzucht Papilaja die dit thuis altijd gevoeld heeft. “Tegenwoordig zou je dit bestempelen als PTSS.”

Er was landelijk ook nooit aandacht voor deze groep mensen. Manuputty: “In de geschiedenisboeken hooguit drie regels met fouten, maar dit is wel onze basis.” De Stichting Sinar Maluku wil het erfgoed levend houden. “Ik vind het belangrijk dat mijn kind bepaalde tradities en gebruiken kent.” De KNIL-militairen zijn wel ooit bestempeld als veteraan waar een erepenning bij hoort, maar daarmee hield het op. Daarom nam ze het initiatief om ervoor te zorgen dat hun graven een bijzondere status zouden krijgen.

Geen grafrechten

Die bijzondere status betekent dat de graven nooit geruimd worden, dat nabestaanden geen grafrechten meer hoeven betalen. “Hiermee wordt eeuwige grafrust gegeven.” Het gaat om 41 graven op de begraafplaatsen Meeuwenlaan en Rijnhof. In deze graven liggen de eerste generatie KNIL-militairen en hun partners. “Op 10 december 2022 werden certificaten uitgereikt. Een tastbaar bewijs voor de nabestaanden.”

Om dit voor iedereen tastbaar te maken, werden borden met hun namen geplaatst op beide begraafplaatsen. “Ter ere en nagedachtenis aan deze eerste generatie KNIL-militairen en hun partners. Afgelopen zaterdag werd de namenlijst officieel onthuld. Dat is overigens in iedere gemeente anders. Papilaja: “Landelijk is er geen erkenning, nog steeds niet.” Manuputty: “Hoewel burgemeester Victor Molkenboer in 2021 samen met andere burgemeesters een brief naar Den Haag stuurde, blijft die landelijke erkenning uit. Jammer, maar we zijn blij dat Woerden dit zelf heeft opgepakt.” 

Een gedenkplek
Het was volgens Manuputty een indrukwekkende bijeenkomst. Ze is blij dat er nu een plek is waar mensen naartoe kunnen gaan om te gedenken en herdenken. “Met deze namenlijst staat de geschiedenis vast. Zeker ook voor kinderen belangrijk. Het wekt hopelijk nieuwsgierigheid op en we hopen dat mensen zich er in gaan verdiepen. Dit is een stuk erkenning. Deze periode en deze militairen mogen nooit vergeten worden.”

www.sinarmaluku.nl

Winny van Rij