Bijzonder project Woerdenaar helpt boeren én het Indonesische regenwoud herstellen

WOERDEN • Samen met lokale boeren knapte Paul Burgers uit Woerden een oude koffieplantage op in West-Sumatra. De eerste bonen zijn kort geleden naar Nederland verscheept om te worden gebrand bij koffiebranderij OVErHOOP.

Een delegatie van de ambassade van Indonesië was woensdagmiddag in Woerden om de koffie te proeven. De ambassadeur zou eveneens komen, maar moest vanwege andere verplichtingen verstek laten gaan. Het hoge bezoek geeft wel aan hoe bijzonder het project is dat Burgers heeft opgezet in Indonesië. 

Burgers komt al jaren in het land. Tijdens zijn studie sociale geografie leert hij van boeren in West-Sumatra meer over bosontwikkeling en duurzaam landgebruik. Na zijn promotie aan de Universiteit Utrecht schakelen diezelfde boeren zijn hulp in. “Ze vroegen mij hoe je uitgeput grasland weer vruchtbaar kan maken, zonder het te ploegen.” 

Houten plankjes
Om dat voor elkaar te krijgen, stelde Burgers een bijzondere methode voor. Met houten plankjes trappen boeren het lange gras plat waarna het verzwakt en niet meer groeit. Zaden van inheemse regenwoudbomen die daar door vogelpoep en in ontlasting van andere dieren zijn beland, grijpen hun kans. De boompjes groeien hard door de lucht en het licht dat ze nu bereikt. Het verzwakte gras sterft van onderaf af. De bodem neemt de plantenresten op en wordt daar vruchtbaar van.  

• De Indonesische gasten kregen uitleg over het branden van koffiebonen. - Floris Bakker

“Het is een methode die weinig kost en veel oplevert”, legt Burgers uit. “Na twee jaar is de grond geschikt voor aanplant van koffieplanten, specerij- en fruitbomen en andere commercieel aantrekkelijke gewassen. Dit alles gebeurt allemaal in combinatie met de ontwikkeling van nieuw bos. Deze vorm van agroforesting gaat ontbossing tegen en helpt boeren aan een inkomen.” 

In 2008 besloot Burgers de sociale onderneming Co2Operate BV op te zetten. “Ieder bedrijf produceert CO2-uitstoot, bijvoorbeeld door gasgebruik en transport. CO2Operate kan vaststellen hoe groot die milieu-impact precies is. Bedrijven laten bomen planten in West-Sumatra als compensatie voor die CO2-uitstoot. Daarmee helpen zij niet alleen met het herstel van het regenwoud, maar ook de lokale boeren.” Inmiddels is er ruim 300 hectare ‘herbebost’ en heeft de biodiversiteit zich spectaculair hersteld. Burgers: “Het gebied is aantrekkelijk voor uiteenlopende insecten, zoogdieren en vogels. Zelfs de tijger is weer gezien!” Het is de bedoeling om het project uit te rollen in andere delen van Indonesië. 

VOC
Terug naar de koffieplantage. Die kwam ‘toevallig’ op het pad van Burgers. “Het gaat om een oude Hollandse plantage omringd door bos die in een ver verleden is aangelegd. Boeren vroegen mij grappend of ik hun ‘VOC’ (Oost-Indische Compagnie) wilde worden. Zo is het idee ontstaan om met elkaar een koffiebedrijf op te zetten.”

Na een paar jaar ploeteren levert de plantage nu goede oogsten op. Dankzij een verwerkingseenheid die met een subsidie is aangeschaft, kunnen de boeren de bonen zelf verwerken. De eerste 100 kilo is nu naar Nederland verscheept en blijkt van uitstekende kwaliteit. Mede dankzij de CO2-certificering groeit het bedrijf hard. “We hebben al klanten in Duitsland, Zwitserland en Scandinavië”, zegt Burgers trots. “Het mooie is dat we dit hele project hebben opgezet met boeren in West-Sumatra. Zij verdienen de credits voor dit succes.”