'Naar het Wilde Oosten' van Dick van Nisius postuum uitgegeven
Eerbetoon aan een verhalenverteller
woerden • “Alle teksten waren klaar”, vertelt zijn vrouw Nelleke. Zij reisde met haar man vaak naar Indonesië, zo ook een jaar of vijfentwintig geleden. "We kwamen op een groot Indonesisch passagiersschip in contact met een Papoea jongen die vroeg of wij zijn Nederlandse adoptievader kenden." Dat was voor hen aanleiding om zich te verdiepen in de geschiedenis van Nieuw Guinea.
Nelleke en Dick zamelden ook vaak geld in, voor goede doelen in Indonesië. “In 1995 op het Minkema College voor een kraamkliniek", herinnert Nelleke zich nog goed. "We gingen er met drie leerlingen naartoe om het sponsorgeld te brengen.” Twee jaar later volgde een actie op het Kalsbeek College. “Een christelijke school op Sumatra liep achter met computers, werd niet gesteund door de regering, dus zamelden we geld in.”
Eerbetoon
Tjeerd Koudenburg, een goede vriend van het echtpaar, woonde lange tijd beroepsmatig in Indonesië. “Wij deelden onze belangstelling voor dit land ook met een andere goede vriend: Theo Aarsen. Samen besloten ze - al tijdens de uitvaart van Dick - om zijn boek alsnog uit te geven. “Postuum, als eerbetoon aan iemand die zijn talent gebruikte als schrijver en verhalenverteller, zoals over de oorlogsperiode in Woerden of over een stewardess die op tragische wijze aan haar einde kwam.” Nelleke: “We vormden een goed team: Theo deed de opmaak, ik had onze ervaringen en Tjeerd veel feitelijke kennis.”
Het boek speelt zich grofweg af van 1830 tot 1860 en gaat over twee ontdekkingsreizen naar Papoea Nieuw-Guinea. Tjeerd: "De eerste reis met de zeilschepen Triton en Iris had tot doel een bestuurspost op te zetten en het gebied te verkennen.” Dat mislukte volkomen. "Er was veel sterfte door ziektes en gevechten”, weet Nelleke. "Ze bleven er tot 1836.” De tweede reis was een exploratietocht langs de noordkust met stoomschip Etna en een zeilschip. "Ontdekken wat er te halen was, of het levensvatbaar zou zijn, hoe het klimaat was en of er voldoende diepgang voor grote schepen was.” Tjeerd: “Er was vooral interesse in steenkool, van belang voor de opkomende industrialisatie.”
Anekdotes
Het boek bevat ook anekdotes. Over een adellijke man uit Turijn die vanwege zijn seksuele geaardheid gedwongen op reis ging. Hij groeide uit tot een bekende ontdekkingsreiziger. "Als Dick had gekund was hij naar het museum in Turijn gegaan om meer informatie over deze man te verkrijgen”, aldus Nelleke. Of het verhaal van de vermiste koksjongen die door de Papoea's te koop werd aangeboden of de ontdekkingsreiziger Carstenz die bij terugkomst in Nederland rond 1620 uitgelachen werd omdat hij besneeuwde bergtoppen had gezien. Tjeerd: "Weet je waar de naam Nieuw-Guinea vandaan komt? Van een Spanjaard die er rond 1600 even aan land ging. De bijzondere mensen deden hem denken aan de inwoners van Guinee in Afrika.”
Het ruim 200 pagina’s tellende boek was vorig jaar september al klaar. Vanwege corona is de lancering meermaals gecanceld. Nu is er voor genodigden een bescheiden bijeenkomst en ligt ‘Naar het Wilde Oosten’ vanaf maandag 6 september bij De Kler in de winkel.
Winny van Rij