• De Lekdijk.
• De Lekdijk. Foto: Cees van der Wal

Schadeafhandeling schoot tekort

Rapport: Lekdijk nog veilig

De komende tientallen jaren is er nog geen veiligheidsprobleem voor de Lekdijk tussen Kinderdijk en Schoonhovenseveer (Kis). Dat vertelde een deskundige maandagavond aan leden van de Commissie Waterveiligheid van Waterschap Rivierenland.

Omdat de dijk is ontworpen voor honderd jaar waterveiligheid, is beperkt verlies niet urgent. “Als palen lekken en waterdruk ontstaat in de zandlaag, verliezen we in het minst gunstige geval ongeveer 30 procent van de veiligheid”, aldus de deskundige van Deltares. “De komende tientallen jaren hebben we nog geen waterveiligheidsprobleem. Er is sprake van een kortere levensduur, maar er is geen acuut probleem.”

'Lekgestoken'
De Commissie Waterveiligheid liet zich maandag informeren over twee onderzoeken: verder onderzoek naar de dijkversterking door Deltares, naar aanleiding van het rapport ‘De Lekdijk is lekgestoken’ van prof. dr. ir. Stefan van Baars en een onderzoek naar de afhandeling van schade aan dijkhuizen.
Van Baars stelt in zijn rapport vragen bij de manier waarop de dijkversterking is uitgevoerd. Het ging maandagavond over de tweede fase van het onderzoek, dat dieper ingaat op de ontwerpaspecten die Van Baars benoemt. Net als bij de eerste onderzoeksfase werden externe deskundigen betrokken.

Het waterschap liet een externe commissie onderzoeken hoe met schademeldingen is omgegaan. Dit werd geleid door Hans van der Vlist, voorheen secretaris-generaal bij het ministerie van VROM, dijkgraaf en lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland.

Boos en ontredderd
De boodschap van Van der Vlist was confronterend en ging zowel over de klachten van bewoners als over de cultuur bij het waterschap. Over het eerste zei hij: “Mensen waren boos en ontredderd en sommigen zijn onzeker over hun toekomst. Ze vonden geen thuis als ze hun klachten bij het waterschap neerlegden. Het waterschap verwees naar een schadebureau, een partij die in de ogen van bewoners handelde in het belang van de aannemer. Men kreeg de indruk dat er een omgekeerde bewijslast was: zij moesten maar aantonen dat schade het gevolg van het werk aan de dijk was.”

Van der Vlist vindt dat seismische sondering toegepast had moeten worden. “We vinden ook dat er tijdens het werk onvoldoende is gestuurd op de risico’s. Veel is onderzocht ten aanzien van kwetsbaarheid van panden. Vervolgens is het werk in een bestek gegoten en er is een contract gesloten. Je kunt echter alleen bijsturen als er risicosturing is. Er was dus geen schadebeheersing tijdens het werk.” Doordat de staat van de panden volgens Van der Vlist voorafgaand aan de werkzaamheden niet voldoende werd vastgelegd, was na afloop van de werkzaamheden niet goed te zien of er een verband is tussen schade en de werkzaamheden aan de dijk. “Er is teleurstelling bij bewoners. Toen ze zich tot het waterschap wendden, werden ze teruggestuurd naar het loket van schadebureau TOP Expertise.”

'De komende tientallen jaren hebben we nog geen waterveilig-heidsprobleem'

Geen regie
Over de schadeafhandeling zei hij verder: “Het waterschap had hier geen regie. In jullie eigen schadeverordening hebben jullie een escalatiemogelijkheid opgenomen. Maar als bewoners een schademelding deden, werd die voor een groot deel gebagatelliseerd. Kruipruimtes en kelders zijn niet onderzocht. We hebben mensen gehoord die nog elke nacht wakker worden van knallen in hun vloeren en kelders. Dat is onaanvaardbaar.” Van der Vlist adviseert het waterschap: “Stel je coulant op, ga niet millimeteren of het door de droogte is gekomen van twee jaar gelden of door autonome bodemdaling. Overweeg ook een overlastvergoeding, als mensen al zo lang in onzekerheid zitten.”

In een persbericht laat Heemraad Marc Laeven weten dat het waterschap de schadeafhandeling en de risicobeheersing beter gaat organiseren. Het waterschap gaat alles op alles zetten om het met bewoners op een verantwoorde manier af te ronden. Co Verdaas, dijkgraaf Waterschap Rivierenland: "Belangrijke lessen zijn dat we onze risicobeheersing en eigenaarschap op de afhandeling van schades moeten verbeteren. De aandacht voor de bewoners had beter gekund en gemoeten.”

Interne communicatie 
Van der Vlist ging ook in op de interne communicatie. "We zijn geschrokken van de slechte informatiehuishouding. Het is onbevredigend dat dertig grote schadegevallen openstaan en dat het pas in discussie komt doordat meneer Van Baars met een rapport komt.” Commissielid Frank Harbers vroeg advies. "Op de werkvloer was er kennis, maar die is niet richting het management doorgesijpeld. Men heeft liever niet dat we met ambtenaren praten.” Van der Vlist: "Je moet nadenken over wat je moet willen weten als je wilt kunnen bijsturen. Bij alle grote werken zie je dit probleem. Het delen van kennis is belangrijk.”