Geschiedenis komt tot leven
woerden • Wat deed jouw betovergrootvader? Hoe lang woont jouw familie al in Harmelen? Hoe zag Woerden er 200 jaar geleden uit? Veel mensen vinden het ontzettend leuk om in hun eigen geschiedenis te duiken. Het RHC Rijnstreek en Lopikerwaard biedt daarin een schat aan informatie. De bewaarde documentatie en de vaak eeuwenoude archieven vertellen de geschiedenis van de streek en de mensen die er leefden. Frank van Rooijen, streekarchivaris-directeur van het Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard, vertelt hoe de geschiedenis weer tot leven komt. "We hebben zoveel informatie. Bijvoorbeeld als je op zoek bent naar oude bouwdossiers. Het RHC bewaart veel tekeningen, die bij een vergunning voor de bouw of verbouw van een pand horen. Wanneer je bij het RHC terecht kunt, staat overzichtelijk op onze website in het bouwvergunningenoverzicht. Zo hebben we van Woerden vanaf 1905 tot 1992 de bouwvergunningen beschikbaar."
Maar het centrum biedt ook veel archiefstukken als je je eigen persoonlijke geschiedenis wilt terugzoeken. "Het is indrukwekkend om te lezen dat jouw betovergrootmoeder drie kinderen in één jaar heeft verloren. Of dat jouw overgrootvader het zwarte schaap in de familie was door te zijn opgepakt voor openbare dronkenschap. Door onze website kunnen we veel geïnteresseerden langs de digitale weg snel en makkelijk van dienst zijn. Iedereen is welkom om zijn of haar geschiedenis te komen onderzoeken."
Van Woerden tot Lopikerkapel
"De geschiedenis van onze archiefdienst zelf gaat terug tot 1972. Wij vieren zelf dit jaar ons eigen 50 jarig bestaan. We zijn ooit begonnen als het Streekarchivariaat Rijnstreek voor de (destijds) Zuid-Hollandse gemeenten Woerden, Bodegraven, Reeuwijk en Driebruggen en het Groot-Waterschap van Woerden. Door de gemeentelijke herindeling en de fusie van waterschappen tot Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden kregen we een groter werkgebied. In 1994 sloot de gemeente Montfoort zich aan bij de gemeenschappelijke regeling. Tot slot zochten in 2008 de gemeenten IJsselstein, Lopik en Oudewater aansluiting, gemeenten die tot dan voor de archiefzorg een eigen samenwerkingsverband hadden. Vanaf toen droegen we de naam Regionaal Historisch Centrum Rijnstreek en Lopikerwaard en hebben we dus echt een heel groot gebied onder ons.”
Een pronkstuk van het centrum is het alleroudste document dat het RHC bewaard. Dit hoort bij het archief van het Groot Waterschap van Woerden. Het stuk dateert van 11 mei 1322 en gaat over de oprichting van het waterschap door Graaf Willem III. Het bestuur dat werd ingesteld, bestaande uit de baljuw (dijkgraaf) en heemraden, moest de waterstaatszorg in het zogenaamde Land van Woerden verbeteren.
Naast de archieven die vanuit overheidswege bewaard dienen te worden volgens de Archiefwet, kan het centrum ook putten uit particuliere archieven. "Kerken zijn daarin het schoolvoorbeeld. Daarin lees je terug over het onderwijs, armenzorg en het verenigingsleven. De geschiedenis gaat echt leven als je bijvoorbeeld leest dat een besmettelijke ziekte als de pokken in de 18e eeuw voor veel onrust zorgde. En dat bezorgde burgers zich boos maakten wanneer ze een besmet iemand gewoon over straat zagen lopen. De vergelijking met de huidige tijd en corona is dan zo gemaakt."
'Iedereen is welkom zijn of haar geschiedenis te komen onderzoeken'
Dit jaar bestaat Woerden 650 jaar. Omdat 50 jaar geleden het bestaan van de stad grootst is gevierd, maakt de stad zich dit jaar op voor bescheidenere festiviteiten. Maar het 650 jarige jubileum gaat niet zomaar aan het RHC voorbij. Van Rooijen schreef een overzichtelijk en samenvattend verhaal 'Voor onse goede luden' waarin staat hoe vanaf 1372 tot nu de stadsrechten de geschiedenis van Woerden hebben ingekleurd. De rol van Willem van Naaldwijk in de 14e eeuw als baljuw van Rijnland en Woerden, de inbreng van hertog Albrecht van Beieren, de wetgeving over het schenken van drank op zondag, een doodsvonnis door ophanging, het marktrecht, de oprichting van gilden en het gebruik van de stadszegel: Van Rooijen neemt je mee door geschiedenis. "Het is een mooi verhaal van een trotse geschiedenis."