Mat Herben kijkt toch naar het Jaar van Fortuyn

LINSCHOTEN  • Het is bijna 20 jaar geleden dat Volkert van der Graaf op het Mediapark in Hilversum Pim Fortuyn met pistoolschoten om het leven brengt. Zijn woordvoerder Mat Herben, na de moord op Fortuyn politiek leider en fractievoorzitter van de LPF in de Tweede Kamer, kijkt terug op die woelige periode in de Nederlandse politieke geschiedenis naar aanleiding van de tv-serie Het jaar van Fortuyn, waarin het huidige lid van de Montfoortse gemeenteraad ook zelf als personage te zien is.

In de nieuwe AVROTROS dramaserie ‘Het jaar van Fortuyn’ staat de verkiezingsstrijd tussen de flamboyante nieuwkomer Pim Fortuyn en PvdA-lijsttrekker Ad Melkert, beoogd opvolger van minister-president Wim Kok, centraal. De snel stijgende populariteit van Fortuyn dwingt de gevestigde orde om krachtig stelling te nemen. De dramatische gebeurtenissen die hiervan het gevolg zijn laten hun sporen na in de samenleving. In de serie speelt Fedja van Huêt de rol van Mat Herben, de kersverse woordvoerder van Pim Fortuyn. Herben had al voor de landelijke partij Leefbaar Nederland van Jan Nagel in de 90-er jaren de werkgroep ‘Leefbaar Linschoten’ opgericht met toen al de onderwerpen, het twee kernenbeleid, openhouden van Dorpshuis De Vaart en de bibliotheek. De vijfdelige miniserie laat zien hoe in nog geen jaar tijd het politieke landschap in Nederland voorgoed verandert. Nieuwe politiek, opkomst van het populisme, toenemende polarisatie, een democratie onder druk en het verlangen om gehoord te worden passeren de revue. 

Linschoter Mat Herben zegt eerst niet naar de televisieserie te hebben willen kijken. “Ik was niet benaderd en ook nergens over geraadpleegd. Daarnaast was ik bang dat het verhaal ver beneden de waarheid zou zijn. Positieve opmerkingen uit mijn omgeving hebben mij overgehaald om toch de serie te bekijken en ik heb mijn vooroordeel bijgesteld. Het is inderdaad gedramatiseerd en ik heb daarin de rol van verteller gekregen. Nooit heb ik langs de startbaan van Schiphol vliegtuigen zitten spotten, want als Defensieman had ik dat trouwens eerder op Soesterberg gedaan. Ook ben ik mijn hele leven nog nooit op een racefiets geklommen en het spelen van een potje biljart is iets dat ik misschien in mijn vroege jeugd heb gedaan. Maar het oog wil ook wat en dat is de vrije keuze van de makers.”

Vanuit het niets

Herben vervolgt: “Eind februari 2002 was ik op het partijbureau in de Spaanse Kubus in Rotterdam bij de Lijst Pim Fortuyn (LPF) aan de slag gegaan. De uitdaging om vanuit het niets een partij te helpen opbouwen die de Nederlandse politiek zou gaan veranderen motiveerde mij om drie maanden verlof op te nemen bij het ministerie van Defensie waar ik werkte als algemeen hoofdredacteur. De grote overwinning die Leefbaar Rotterdam boekt, met Pim Fortuyn als lijsttrekker, bij de gemeenteraadsverkiezingen van 6 maart 2002 is dan ook een enorme opsteker voor het campagneteam.”

Mat Herben raakt niet uitgepraat over Pim Fortuyn en zijn gedachtengoed. Zijn haarscherpe analyses van het politieke landschap in Nederland, maar ook zijn uitgesproken mening over onderwerpen die andere partijen liever niet wilden benoemen. Het Jaar van Fortuyn gaat over een kantelpunt in de hedendaagse geschiedenis en hoe de westerse democratie aan het wankelen is gebracht en de opkomst van de nieuwe media. Mat Herben: “Met het grootste gemak wordt Pim Fortuyn verweten het populisme te hebben verkondigd, terwijl dat al in de tijd van Joop den Uyl in opkomst was. Populisme is een containerbegrip geworden. Degene die toen een andere mening had, krijgt nu een koekje van eigen deeg. Wat toen de oppositie was, is nu de heersende klasse.”
Het werd medio april 2002 al duidelijk dat de PvdA met Ad Melkert bij de Kamerverkiezingen de vierde partij zou worden, vooraf gegaan door de LPF, CDA en VVD. Het Strategisch Akkoord dat Herben schreef met Zalm en Balkenende heeft nog zeven jaar stand gehouden.

Wat als...

Maar wat als Pim Fortuyn niet was vermoord? Mat Herben is daar stellig in. “Dan zou hij minister-president van Nederland zijn geworden en de LPF zeker de grootste partij. Afhankelijk van de uitslag zou er een stabiele coalitie van twee partijen met het CDA zijn gevormd, of een minder stabiele coalitie van drie partijen. De politiek zou spannend zijn gebleven en er zou veel ten goede zijn veranderd in Nederland, met name op het gebied van de bureaucratie, onderwijs, zorg en veiligheid.

Mat Herben: “Voor het Radio-1 lijsttrekkersdebat van 5 mei maakte ik mij geen zorgen, maar wel voor het daaropvolgende debat met Ad Melkert voor het Algemeen Dagblad in hotel Des Indes. Ik zit op het puntje van mijn stoel als Melkert meent “de roep om een sterke man” te horen. Pim spreekt er schande van, maar na afloop bedankt hij zijn opponent. Ik concludeer tegenover de verslaggevers van het AD dat het een therapeutisch gesprek was, dat voor Pim de lucht heeft opgeklaard. Naar de auto lopend zegt Pim dat hij eigenlijk te doen heeft met Melkert. “Je zal toch maar op je zestiende beginnen te folderen voor de rode jeugd met de droom dat je over dertig jaar premier wordt. En dan komt meneer Fortuyn die je droom aan diggelen gooit”. Ik ga naar huis en wil op deze zondag eens met de familie eten. Maandag wordt een drukke dag. Er ligt een berg werk te wachten in de Kubus, want we gaan toch op campagne het land in. Friesland, Zeeland en Limburg staan die week op het programma. Er is een hoop te regelen, zoals een ontmoeting met burgemeester Gert Leers van Maastricht die ondertunneling van de A2 bepleit, spreekbeurten, beveiliging, persconferenties. Ik wens Pim een leuke dag met de regionale pers in Breda en radio 3FM in Hilversum. “Prima”.
‘’Met een brede zwaai neemt Pim afscheid. Voor altijd.”

Mat (Mathieu) Herben. 15 juli 1952 in Den Haag. Voormalig Nederlands ambtenaar, journalist en politicus die landelijk bekend werd als woordvoerder, fractievoorzitter en politiek leider van de Lijst Pim Fortuyn. Van 23 mei 2002 tot 30 november 2006 was hij lid van de Tweede Kamer-fractie voor de LPF. Van 2018 tot heden lid gemeenteraad Montfoort. (bron: Wikipedia)