Biodiversiteit in Woerden kan beter

WOERDEN • Het is niet zo best gesteld met de biodiversiteit in Woerden. Dit blijkt uit onderzoek van thuisstudieplatform Laudius.

Voor het onderzoek naar de biodiversiteit in heel Nederland analyseerde Laudius bijna 75 miljoen waarnemingen uit de periode 1946-2022. De data is onder andere afkomstig van bronnen zoals waarneming.nl, Nederlandsesoorten.nl en soortenlijsten van de Vlinderstichting en Vogelbescherming. 

Uit de resultaten blijkt dat de Utrechtse natuur genoeg heeft te bieden. In de provincie vind je namelijk 39 unieke soorten aan flora en fauna per km². Deze diversiteit aan soorten ligt net boven het landelijk gemiddelde van 38 unieke soorten per km². 

De Utrechtse gemeente met de hoogste biodiversiteit is Utrechtse Heuvelrug. Per km² zijn hier 79 soorten te vinden. De Stichtse Vecht (55 soorten per km²), de gemeente Utrecht (54 soorten per km²) en Amersfoort (47 soorten per km²) volgen op geruime afstand. 

Vraagtekens
Woerden bungelt met 34 soorten per km² onderaan de lijst. Toch maakt Ton Rullmann, coördinator van het Biodiversiteitsteam Woerden, zich niet zo druk. Hij plaats ook vraagtekens bij het begrip ‘unieke soort’ die Laudius gebruikt. “Het is niet duidelijk wat er precies met die term bedoeld wordt. Worden er zeldzame soorten bedoeld?”

Rullmann legt uit dat het aantal waarnemingen van een soort sterk afhangt van het type landschap (biotoop) dat je binnen je gemeente hebt. “Veel van de meer zeldzame soorten komen specifiek voor in één of enkele biotopen, en als die niet in Woerden voorkomen ga je de soort hier niet vinden. Maar dat zegt dan niks over de biodiversiteit in Woerden.” 

Intensiteit van speurwerk
Ook het aantal waarnemers en de intensiteit van hun speurwerk speelt een grote rol. “Hoe meer er in een bepaald gebied gezocht wordt, hoe groter de kans dat je een zeldzame soort zult vinden.” 

Hij kan zich nog goed het waarneemweekend herinneren dat de Woerdense afdeling van het KNNV (vereniging voor veldbiologie, red.) enkele jaren geleden organiseerde. “Onder de noemer ‘1000 soorten dag’ werd geprobeerd in korte tijd zoveel mogelijk verschillende soorten (planten, dieren, insecten, paddenstoelen, mossen etc.) in de gemeente te vinden. Uiteindelijk werden in dat weekend 715 soorten aangetroffen, wat meer is dan velen van tevoren verwachtten. Het totaal aantal in Woerden gevonden soorten op de site waarneming.nl steeg daarmee van 724 naar 1.066. Met meer mensen zoeken loont dus!”

Woerden slaat geen gek figuur
Rullmann vindt dat Woerden als veenweidegebied niet eens zo’n gek figuur slaat in de ranglijst ten opzichte van andere gemeenten. “Het aantal biotopen is bij ons kleiner dan in sommige andere gemeenten, dus je verwacht ook wat minder soorten te vinden.” Hij zegt dat biodiversiteit moeilijk in één getal is te vangen. “Voor een goed beeld is het belangrijk om naar de ontwikkeling in de loop van de tijd te kijken, en om gebieden met elkaar te vergelijken.” 

Kijkend naar die cijfers zijn er volgens Rullmann nogal wat negatieve veranderingen te melden, naast positieve ontwikkelingen en plannen. Hij wijst naar het al jaren lopend onderzoek naar de staat van de natuur in de provincie Utrecht. “Elk jaar wordt zo’n 10 procent van de provincie onderzocht (flora en fauna). In 2023 heeft bureau Viridis het landelijk gebied in de gemeente Woerden ecologisch onder de loep genomen, en vergeleken met vroeger. Zij constateren dat de biodiversiteit is achteruit gegaan, en dat populaties van invasieve soorten zoals rivierkreeften sterk zijn toegenomen.”

• De populatie rivierkreeften in het landelijk gebied van Woerden is enorm toegenomen. - Floris Bakker

Flora langs wandelpad
Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen te melden. Zo stelde het Biodiversiteitsteam Woerden in een project rond de Cattenbroekerplas vast dat de variëteit van de flora langs het wandelpad aanvankelijk sterk achteruit ging. “In een pilotproject samen met de firma Punt is het door gericht maaibeleid gelukt om deze trend om te draaien.”

Nu is het vizier gericht op de situatie van de bermen in de stad. “Een compleet overzicht is er niet, maar de inventarisaties die gedaan zijn, laten zien dat de voedselwaarde voor insecten vaak matig is. Hier valt veel te winnen door met een uitgekiend maaibeleid de variëteit aan bloeiende planten te vergroten. We zijn blij dat dit onderwerp steeds meer aandacht krijgt, ook bij de gemeente.”

Het is niet zo best gesteld met de biodiversiteit in Woerden. Dit blijkt uit onderzoek van thuisstudieplatform Laudius.